Trên những nẻo làng quê của xứ Nghệ, nơi những bàn tay lao động vẫn cần mẫn bên khung cửi, bên lò gạch, xưởng mộc hay những lò nấu nước mắm truyền thống, một cuộc chuyển mình âm thầm nhưng mạnh mẽ đang diễn ra, đó là sự hồi sinh và phát triển của các ngành nghề công nghiệp nông thôn dưới bàn tay tiếp sức của chính sách khuyến công. Không ồn ào, không phô trương, nhưng chính sách này đã len lỏi đến từng cơ sở sản xuất nhỏ, từng xóm làng xa xôi, giúp những hộ làm nghề đứng vững, phát triển và vươn ra thị trường rộng lớn hơn.

Giữa bối cảnh nền kinh tế nông thôn vẫn còn gặp nhiều khó khăn, hoạt động khuyến công chính là chiếc cầu nối đưa khoa học công nghệ hiện đại đến gần hơn với người thợ quê, là cánh tay nối dài của chính quyền đến với từng hộ sản xuất, từng hợp tác xã, từng doanh nghiệp nhỏ đang ngày đêm vật lộn với thị trường. Từ những chiếc máy đóng gạch không nung ở miền biển Quỳnh Lưu, đến mô hình sản xuất miến dong sạch ở vùng cao Quỳ Châu, từ xưởng chè hiện đại ở Nghĩa Đàn đến cơ sở sản xuất nước mắm truyền thống ở Quỳnh Dị... đâu đâu cũng in đậm dấu ấn của chương trình khuyến công, một chương trình không chỉ hỗ trợ bằng nguồn lực tài chính, mà còn bằng sự đồng hành, định hướng và niềm tin.

Chính từ những điều tưởng như nhỏ bé đó, một phong trào sản xuất mới đã âm thầm nhen nhóm và lan tỏa khắp các vùng quê xứ Nghệ. Nó không chỉ góp phần phát triển kinh tế hộ gia đình, giải quyết việc làm tại chỗ mà còn giúp các sản phẩm mang hồn cốt làng nghề vươn mình khẳng định thương hiệu trên thị trường rộng lớn. Khuyến công đã trở thành ánh sáng dẫn lối cho sự phát triển của công nghiệp nông thôn, lĩnh vực từng bị lãng quên, nay đang dần trở lại với dáng vóc vững vàng hơn, hiện đại hơn và chuyên nghiệp hơn.

Trong tiến trình phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp tại khu vực nông thôn, hoạt động khuyến công luôn giữ vai trò là “bà đỡ” quan trọng cho các cơ sở sản xuất, nhất là đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa, hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể và làng nghề. Tại Nghệ An, một tỉnh có diện tích lớn, dân số đông, truyền thống nghề thủ công phong phú và nhu cầu chuyển dịch cơ cấu lao động rõ nét, chính sách khuyến công đã và đang phát huy hiệu quả thiết thực, đóng vai trò hỗ trợ chuyển đổi từ sản xuất manh mún sang hướng hiện đại, có liên kết và giá trị gia tăng cao.

Trong nhiều năm qua, Nghệ An đã triển khai có hiệu quả các chương trình khuyến công theo đúng định hướng của Bộ Công Thương và các nghị quyết, quyết định do tỉnh ban hành. Trọng tâm là Nghị quyết số 22/2021/NQ-HĐND ngày 09/12/2021 của Hội đồng nhân dân tỉnh Nghệ An về ban hành quy định một số chính sách phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp trên địa bàn tỉnh Nghệ An; Nghị quyết số 60/NQ-HĐND ngày 29/8/2024 của Hội đồng nhân dân tỉnh Nghệ An ban hành Danh mục dịch vụ sự nghiệp công sử dụng ngân sách nhà nước lĩnh vực Công Thương trên địa bàn tỉnh Nghệ An; Quyết định số 4716/QĐ-UBND ngày 22/12/2020 của UBND tỉnh Nghệ An về Chương trình khuyến công giai đoạn 2021-2025; Quyết định số 32/2021/QĐ-UBND ngày 05/10/2021 của Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành quy chế quản lý, sử dụng, kinh phí khuyến công tỉnh Nghệ An. Đây là khung pháp lý quan trọng để tổ chức thực hiện hoạt động khuyến công bài bản, minh bạch, đa dạng và đi vào chiều sâu.

Từ năm 2014 đến nay, hoạt động khuyến công trên địa bàn tỉnh Nghệ An đã hỗ trợ được hàng nghìn lượt cơ sở công nghiệp nông thôn (CNNT), trong đó có nhiều mô hình điển hình tiêu biểu, tạo sức lan tỏa và hiệu ứng xã hội rõ nét. Các đối tượng được hỗ trợ chủ yếu gồm: doanh nghiệp nhỏ và vừa, hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể đang hoạt động sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp tại địa bàn nông thôn; tổ chức, cá nhân đầu tư hạ tầng cụm công nghiệp; và các đơn vị đào tạo, tư vấn, chuyển giao công nghệ trong lĩnh vực công nghiệp nông thôn. Các ngành nghề được ưu tiên hỗ trợ rất đa dạng, nhưng tập trung vào những lĩnh vực có thế mạnh, tiềm năng và đóng vai trò then chốt trong cơ cấu sản xuất nông thôn của tỉnh như: chế biến nông - lâm - thủy sản; sản xuất vật liệu xây dựng không nung; cơ khí phục vụ nông nghiệp; sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ; dệt - may da giày; chế biến chè; chế biến gỗ và sản phẩm từ gỗ; và gần đây là các ngành ứng dụng công nghệ số, công nghệ xanh vào sản xuất.

Nguồn kinh phí khuyến công được phân bổ từ hai cấp: Trung ương và địa phương. Trong đó, nguồn kinh phí khuyến công địa phương chiếm tỷ trọng lớn và ngày càng được quan tâm đầu tư. Cụ thể, trong giai đoạn 2014-2024, tỉnh đã bố trí hơn 50 tỷ đồng từ ngân sách địa phương để triển khai hơn 800 đề án khuyến công, tập trung vào hỗ trợ ứng dụng máy móc thiết bị tiên tiến, xây dựng mô hình trình diễn kỹ thuật, đào tạo nghề, hỗ trợ thiết kế bao bì sản phẩm, tham gia hội chợ triển lãm và tư vấn phát triển thị trường.

Điểm nổi bật trong thời gian gần đây là đã thay đổi cách tiếp cận chính sách theo hướng “chủ động, đồng hành và định hướng thị trường”. Việc hỗ trợ ứng dụng máy móc thiết bị hiện đại không còn đơn thuần là cấp phát tài trợ, mà được gắn liền với việc yêu cầu các cơ sở phải cải tiến công nghệ, đảm bảo tiêu chuẩn sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ, và xây dựng thương hiệu. Nhờ đó, các cơ sở CNNT đã chuyển biến mạnh mẽ về năng suất, chất lượng, giảm chi phí sản xuất và tăng khả năng cạnh tranh.

                   Nghiệm thu đề án khuyến công địa phương năm 2024

Song song với đó, tỉnh cũng chú trọng hỗ trợ các cơ sở tham gia các hội chợ, triển lãm trong và ngoài tỉnh nhằm xúc tiến thương mại, mở rộng kênh phân phối. Hàng năm, có hàng trăm lượt đơn vị được hỗ trợ tham gia hội chợ công thương vùng, tuần hàng OCOP, hội chợ quốc tế về sản phẩm làng nghề, nông sản, sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu. Đây là những kênh quan trọng giúp sản phẩm CNNT Nghệ An tiếp cận các nhà phân phối lớn như siêu thị, chuỗi cửa hàng tiện lợi và sàn thương mại điện tử.

Ngoài ra, việc hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu, đăng ký mã số mã vạch, thiết kế bao bì, chứng nhận chất lượng theo tiêu chuẩn quốc gia đã góp phần tạo dựng niềm tin với người tiêu dùng trong và ngoài nước. Một số sản phẩm CNNT tiêu biểu như mật ong Tân Kỳ, miến dong Quỳ Châu, nước mắm Quỳnh Dị, tương Nam Đàn, chè Nghĩa Đàn, Thanh Chương… đã có mặt ở nhiều tỉnh, thành và dần khẳng định chỗ đứng trên thị trường.

Đáng ghi nhận, chính sách hỗ trợ phát triển cụm công nghiệp cũng được lồng ghép trong chương trình khuyến công, đặc biệt là hỗ trợ xây dựng kết cấu hạ tầng CCN, thu hút các nhà đầu tư thứ cấp vào CCN. Qua đó, góp phần tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp CNNT phát triển tập trung, giảm thiểu ô nhiễm, thuận tiện tiếp cận dịch vụ sản xuất và logistics.

Có thể nói, hoạt động khuyến công tỉnh Nghệ An trong những năm gần đây đã thực sự chuyển mình, từ hỗ trợ nhỏ lẻ sang cách tiếp cận theo chuỗi, có chọn lọc, có định hướng phát triển ngành. Sự vào cuộc đồng bộ của Sở Công Thương, Trung tâm HT và TVPT Công Thương Nghệ An cùng với các địa phương đã tạo nên hệ sinh thái hỗ trợ sản xuất công nghiệp nông thôn ngày càng hiệu quả và bền vững.

Trong bối cảnh công nghiệp nông thôn đối mặt với nhiều thách thức như thiếu vốn, khó khăn thị trường, yêu cầu tiêu chuẩn cao, thì chính sách khuyến công nếu tiếp tục được cải thiện và đầu tư đúng hướng sẽ tiếp tục phát huy vai trò như chiếc “đòn bẩy mềm” giúp khu vực nông thôn Nghệ An phát triển toàn diện, tạo sinh kế bền vững, và đóng góp tích cực vào tiến trình phát triển công nghiệp xanh, hiện đại của tỉnh trong giai đoạn mới.