Bước vào giai đoạn phát triển mới, các điều kiện bên trong và môi trường bên ngoài cho sự phát triển công nghiệp có những thay đổi lớn. Sau khi dịch COVID-19 bùng phát, và bất ổn chính trị trên thế giới ngành công nghiệp đã thể hiện khả năng phục hồi mạnh mẽ với hệ thống công nghiệp và khả năng hỗ trợ trong nước ngày càng tăng, điều này đã chứng minh quyết định đúng đắn của chính phủ trong việc kiên quyết hỗ trợ phát triển nền kinh tế thực và duy trì tỷ trọng ngành sản xuất cơ bản ổn định. Hiện tại, quá trình phát triển công nghiệp đang phải đối mặt với những vấn đề mới, thách thức mới và yêu cầu mới như sự suy yếu của lợi thế so sánh truyền thống, kiểm soát các công nghệ cốt lõi và các thành phần chính cũng như hiện thực hóa các mục tiêu và nhiệm vụ “carbon kép”. Trong bối cảnh của một vòng cách mạng khoa học công nghệ mới, phát triển công nghiệp phải duy trì sự ổn định cơ bản về tỷ trọng sản xuất và không thể lặp lại mô hình phát triển truyền thống là mở rộng quy mô mà phải thúc đẩy phát triển đổi mới, chuyển đổi số, phát triển carbon, vv...

1. Tăng cường xây dựng chuỗi công nghiệp và thúc đẩy phát triển đổi mới sáng tạo

Một trong những thành tựu quan trọng nhất của công cuộc xây dựng nền kinh tế là hình thành một hệ thống sản xuất công nghiệp hoàn chỉnh. Thực tế đã chứng minh, từ cuộc khủng hoảng tài chính quốc tế đến bất ổn định về tình hình chính trị, ngành công nghiệp đã chứng tỏ được sự ổn định vượt trội trước tác động của nhiều đợt rủi ro lớn. So với các ngành công nghiệp khác, sự ổn định tương đối này xuất phát từ việc hệ thống sản xuất công nghiệp nước ta tương đối lành mạnh, năng suất công nghiệp tổng thể tương đối cao, cải cách theo định hướng thị trường được thực hiện nhiều hơn, mức độ mở cửa với thế giới bên ngoài cao hơn, Đổi mới quy trình thực hiện tích cực hơn và mối quan hệ giữa thượng nguồn và hạ nguồn ngày càng chặt chẽ hơn.

Nhưng cũng phải lưu ý rằng công nghiệp hóa đã đi theo con đường khác với các nước đi tiên phong trong công nghiệp hóa, công nghiệp hóa của nước ta chưa đủ vững chắc, trình độ kỹ thuật tổng thể của ngành chưa cao, bố trí công nghiệp chưa hợp lý, chất lượng của các doanh nghiệp công nghiệp cần được nâng cao, v.v. , dẫn đến sự lạc hậu tương đối về các công nghệ chủ chốt, công nghệ cơ bản, công nghệ cốt lõi..., ở một số lĩnh vực, mắt xích do người khác kiểm soát, sự phân công lao động công nghiệp ở vị trí trung bình và cấp thấp trong chuỗi công nghiệp toàn cầu, và công nghiệp doanh nghiệp có tác động môi trường lớn nhưng hiệu quả thấp. Trong số đó, việc người khác kiểm soát các công nghệ then chốt, liên kết then chốt, lĩnh vực then chốt đã trở thành nguy cơ rủi ro lớn ảnh hưởng đến an ninh chuỗi công nghiệp nước ta, từ đó hạn chế không gian phát triển công nghiệp và nâng cao chất lượng.

Để đảm bảo an ninh công nghiệp và an ninh quốc gia, việc cần thiết là phải cố gắng tạo ra các chuỗi công nghiệp và cung ứng độc lập, có thể kiểm soát, an toàn và đáng tin cậy, đồng thời phấn đấu có ít nhất một nguồn thay thế cho các sản phẩm và sản phẩm quan trọng. các kênh cung cấp để hình thành hệ thống dự phòng công nghiệp cần thiết. Hiện nay, phát triển phải kết hợp giữa phát triển công nghiệp và an toàn, tập trung ổn định, kiện toàn, tăng cường chuỗi, phát huy điểm mạnh bù đắp điểm yếu. Đây không chỉ là sự bù đắp cần thiết cho quá trình công nghiệp hóa trước đây mà còn là sự lựa chọn tất yếu để đương đầu với diễn biến phân công lao động công nghiệp toàn cầu và sự cạnh tranh giữa các quốc gia. Các biện pháp “ổn định, củng cố và tăng cường chuỗi” đòi hỏi chuỗi đổi mới và chuỗi công nghiệp phải phối hợp để tiến lên, phát huy vai trò dẫn dắt của các doanh nghiệp lớn, khắc phục những tồn tại, yếu kém của chuỗi công nghiệp nước ta, đồng thời hình thành hệ thống chú trọng nhu cầu doanh nghiệp, nghiên cứu khoa học. Yêu cầu phát huy vai trò của các hiệp hội ngành nghề, kịp thời phân tích tình hình cung cầu thị trường, tổ chức doanh nghiệp cùng nhau ứng phó với thị trường bên ngoài. Cải thiện hơn nữa môi trường thị trường, thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh, hình thành các doanh nghiệp lớn và vừa, doanh nghiệp thượng nguồn và hạ nguồn hệ sinh thái thị trường hợp tác và cộng sinh không chỉ đòi hỏi phải tích cực nuôi dưỡng các doanh nghiệp chủ chốt trong chuỗi ngành có tầm nhìn quốc tế và dẫn đầu sự phát triển của ngành, củng cố nhóm các doanh nghiệp vừa và nhỏ chuyên biệt và mới tham gia vào chuỗi giá trị trong ngành và hướng tới toàn cầu.

2. Đẩy nhanh chuyển đổi số và trau dồi lợi thế cạnh tranh mới

Khi cơ cấu nhân khẩu học thay đổi, lợi thế so sánh về nguồn lao động dồi dào của nước ta ngày càng giảm bớt. Để đạt được mục tiêu ổn định tỷ trọng ngành sản xuất, cần phải trau dồi những lợi thế cạnh tranh mới, là quốc gia công nghiệp còn non trẻ, hệ thống công nghiệp có quy mô nhỏ, khai thác chuyên sâu chưa cao, tích hợp hệ thống và ứng dụng toàn diện tài nguyên dữ liệu chưa nhiều, quá trình chuyển đổi kỹ thuật số công nghiệp mới được ứng dụng, sự phát triển của nền kinh tế số nước ta vẫn đang trong giai đoạn mở rộng quy mô so với các nước kinh tế số của thế giới, nền kinh tế số nước ta chưa lớn mạnh, phát triển nhanh nhưng chưa xuất sắc. Đặc biệt trong lĩnh vực công nghiệp, dữ liệu phía sản xuất nằm rải rác trong các ngành khác nhau, nhiều loại hình doanh nghiệp khác nhau và ở thượng nguồn và hạ nguồn của chuỗi công nghiệp khác nhau, nó có các đặc điểm phân mảnh nhất định, có thể chia sẻ, tương thích và giao dịch phần tử dữ liệu mở không có, chưa được thiết lập cơ chế và hệ thống tài sản kỹ thuật số. Chúng ta phải nắm chắc các quy luật cơ bản của sản xuất công nghiệp, bám rễ vào bản chất của sản xuất, nắm bắt đặc điểm của trí tuệ, đẩy nhanh việc phát triển thị trường cho các yếu tố dữ liệu công nghiệp, đồng thời thúc đẩy số hóa công nghiệp và công nghiệp hóa kỹ thuật số, lấy công nghệ và thiết bị làm cốt lõi, dựa vào các đơn vị sản xuất, nhà xưởng, nhà máy, chuỗi cung ứng và các nhà vận chuyển khác, xây dựng một hệ thống sản xuất tích hợp ảo và thực, dựa trên tri thức, tối ưu hóa năng động, an toàn và hiệu quả, xanh và thấp carbon đồng thời hỗ trợ mạnh mẽ phát triển công nghiệp chất lượng cao với nền kinh tế kỹ thuật số cao.

Từ góc độ phát triển, một phần đáng kể các ngành công nghiệp tương lai được tạo ra bởi vòng cách mạng công nghệ mới được thể hiện bằng các công nghệ kỹ thuật số như trí tuệ nhân tạo, Internet công nghiệp, chuỗi khối và bản sao kỹ thuật số là những ngành mới nổi trong ngành sản xuất hoặc liên quan đến các các hoạt động kinh tế, các ngành và hoạt động mới nổi này là những điểm tăng trưởng mới cho ngành sản xuất, đồng thời cũng là những hỗ trợ quan trọng để đáp ứng nhu cầu nâng cấp của thị trường. Được hỗ trợ bởi công nghệ kỹ thuật số, chúng có thể được sử dụng trong đổi mới quy trình, tái cơ cấu quy trình, cải thiện năng suất, thiết kế và phát triển sản phẩm mới, quản lý hàng tồn kho, hậu cần và phân phối cũng như các khía cạnh khác của chuỗi công nghiệp và chuỗi cung ứng sẽ mang lại không gian lớn hơn cho ngành công nghiệp để nâng cao chất lượng và hiệu quả. Mặt khác, thông qua sản xuất và dịch vụ kỹ thuật số có thể đáp ứng chính xác nhu cầu thị trường, đáp ứng hơn nữa nhu cầu đa dạng của các khu vực và cấp độ khác nhau, phát huy tối đa lợi thế về quy mô thị trường và tạo không gian thị trường mới cho chuyển đổi công nghiệp.

3. Đạt được sự phát triển xanh, ít carbon và thúc đẩy sự phát triển công nghiệp

Công nghiệp sẽ đóng vai trò then chốt trong việc đạt được mục tiêu “carbon kép” và thúc đẩy chuyển đổi các phương pháp phát triển kinh tế và xã hội, hiện nay tỷ lệ phát thải carbon công nghiệp trong tổng lượng phát thải vẫn ở mức cao 70%. Các ngành công nghiệp truyền thống “có hàm lượng carbon cao” như thép, hóa dầu, kim loại màu và vật liệu xây dựng đang chịu áp lực nặng nề để giảm lượng khí thải. Cơ hội đạt đỉnh carbon trong các ngành sử dụng nhiều năng lượng là hơi chặt chẽ, nhưng nếu "nhiệm vụ kiểm soát kép" được thực hiện theo cách thức phù hợp thì sẽ tạo điều kiện cho sự phát triển ổn định.

Phát triển xanh không chỉ là xu hướng tất yếu trong quá trình chuyển đổi của cách mạng công nghệ và chuyển đổi công nghiệp mà còn là yêu cầu cơ bản cho sự phát triển chất lượng cao của ngành công nghiệp để ngành công nghiệp nước ta chuyển từ nhỏ sang lớn và thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp. Thúc đẩy công tác “carbon kép” là nhu cầu cấp thiết để giải quyết các vấn đề tồn đọng về hạn chế tài nguyên, môi trường và đạt được sự phát triển bền vững. xu hướng tiến bộ công nghệ và thúc đẩy quá trình chuyển đổi, nâng cấp cơ cấu kinh tế là một nhu cầu cấp thiết. Nhu cầu cấp thiết phải đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của con người về một môi trường sinh thái tốt và thúc đẩy sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên là một nhu cầu cấp thiết./.